Sergey Karjakin 2002 yılında 12 yaş 7 ay ile en genç büyük usta oldu, bir çok yeni genç yetenek çıkmasına rağmen bu rekoru geçebilen olmadı. 2016 Dünya Şampiyonluğu maçında 4 maç kala Magnus Carlsen’e karşı öne geçti fakat sonrasında rapid eşitlik bozma oyunlarında kaybetti. FM Andrey Terekhov, #HeritageChess kampanyasının 8. yazısında Karjakin’i inceliyor.

Küçüklüğü ve Kariyeri

Karjakin 12 Ocak 1990’da Kırım yarımadasındaki Simferopol’da doğdu.

Nedendir bilinmez 1990 yılı satranç için çok iyi bir doğum yılı. Magnus Carlsen, Sergey Karjakin, Maxim Vachier-Lagrave, Ian Nepomniachtchi gibi isimler bu yılda doğdu. Bu aşırı yetenekli oyuncular henüz 10 yaşındayken Dünya Gençler Şampiyonasında oynamaya başladılar. Bu oyuncuların arasında ön plana çıkmak zor olsa da Karjakin bunu yapmayı başardı.

Karjakin daha çocukluk yıllarında Kramatorsk’daki “Yıldızlar Akademisine” katıldı. 2009 yılında Rus satranç sitesi Crestbook’a verdiği röpörtajda bu dönemden şöyle bahsediyor:

Antrenörlerle beraber çok fazla çalıştım fakat aynı zamanda ailem de bana yardımcı oldu. Onların desteği olmasa profesyonel bir oyuncu olamazdım. 7-8 yaşlarından babamla beraber günde 6 saat çalışır sonra da kulüpte çalışırdım. 

Kariyerimin sonraki dönemi Kramatorsk’a taşınmamdı, orada gelişimimim için tüm koşullar hazırdı. Bu kararın ne kadar zor olduğunu göz önünde bulundurmanız gerekir diye düşünüyorum, sonuçta iyi bir satranççı olup olmayacağım belli değildi. Yine de ailem bana güvendi. 

Bu arada okulun kurucusu Mikhail Ponomariov ölmemiş olsa okul bence bugün hala açık olurdu. Sonrasında okul dağılmaya başladı, ben de büyük usta olduktan sonra ayrıldım.

GM Vladislav Borovikov’un antrenörlüğünde Karjakin hızlıca ilerleme gösterdi. 1999 yılında Avrupa 10 yaş altı, 2001 yılında da Dünya 12 yaş altı şampiyonu oldu.

2002 yılında, henüz 12 yaşına gelmemiş olan Karjakin, Kramatorsk Satranç Kulübünden 18 yaşındaki Ruslan Ponomariov’un FIDE Dünya Şampiyonasında yardımcılığını yaptı. Ponomariov, sürpriz bir şekilde Vasyl Ivanchuk’u yenerek Dünya Şampiyonu oldu.

Sergey Karjakin helped Ruslan become the youngest ever (FIDE) World Chess Champion | photo: The A.V. Momot Chess Club

Aynı yılın sonunda Karjakin satranç tarihindeki en genç büyük usta oldu. Bu rekor henüz hala kırılmadı. 

.2004 yılında Karjakin Ukrayna’yı yedek masada temsil ederek ilk Olimpiyatını oynadı. Bu turnuvada biri kişisel biri takım olmak üzere iki altın madalya kazandı. 

2005 yılında Rusyada genç oyuncular için yıllık düzenlenen “Young Stars of the World” turnuvasını kazandı. 2005 yılı itibariyle dünyada en iyi elli isim arasına girmişti ve onun satranç gençliği bitmişti. Bu yıldan itibaren sadece genel kategoride oynadı.

Üst seviye oyuncu

Karjakin 2006 yılında ilk defa Wijk aan Zee ana turnuvasında oynadı. 3 yıl sonrasında 13’de 8 yaparak Aronian, Radjabov ve Carlsen gibi isimlerin önünde bitirecekti. 

Aynı yıl içerisinde Karjakin vatandaşlığını ve satranç federasyonunu Rusya olarak değiştirecekti. Bir kaç yıl sonra sorulduğunda sebeplerini şöyle açıklayacaktı:

Bu benim için çok basit bir karardı, daha ilerleyemiyordum. Kırımda hiç büyük usta yoktu, çalışmak için başka şehirlere gitmem gerekiyordu. Rusya’ya geçmeden önce yüzlerce büyük ustadan biriyken, sonrasında antrenörlerim Yuri Dokhoyan ve Alexander Motylev sayesinde ilk ona yükseldim. 

Ek olarak, tüm hayatımı Kırımda yaşadığımı ve kendimi hep Rus gördüğümü söylemeliyim. 

Karjakin 2010’un sonunda ilk on sıraya girdi. O dönemden sonra ratingi sürekli 2750’nin üstünde kaldı ve hiç ilk 20nin dışına düşmedi.

2010’ların ilk yarısında bir çok turnuva ve unvan kazandı:

• 2012 – Dünya Rapid Şampiyonu

• 2013 and 2014 – Norway Chess

• 2015 – Dünya Kupası

• 2016 – Adaylar Turnuvası

• 2016 – Dünya Blitz Şampiyonluğu

Dünya Şampiyonluğu Maçı

Karjakin’in kariyerinin zirve noktası şüphesiz ki ilk on iki klasik oyunda berabere olan ve eşitlik bozma ile sonuçlanan 2016 Dünya Şampiyonluğu maçıydı.

7 berabereden sonra Karjakin 8. oyunu ve neredeyse 9. oyunu kazandı.

Bu maçta Karjakin, Carlsen’i yenmekten çok kendisi kaybetmemeye oynuyor gibiydi. Karjakin’in oyunu, gol yememeye çalışan ve ani kontra ataklara güvenen bir futbol takımı gibiydi. Bu Carlsen’i rahatsız etti. Karjakin maçta ilk öne geçen isim oldu ve sadece bir kaç oyun daha dayanması gerekiyordu, ama olmadı. Son oyunlar son derece çekişmeli ve gergindi ama Carlsen skoru eşitlemeyi ve eşitlik bozmada öne geçmeyi başardı. 

Satranç tarihindeki başka bir maçla kıyaslayacak olursak 1951’de David Bronstein’ın performansıyla kıyaslayabiliriz(oyun tarzı olarak olmasa da, sonuç olarak). İkisi de Dünya Şampiyonu olamadı, ama olabileceklerini kanıtlamış oldular. 

Bu maç sonrası Karjakin “Savunma Bakanı” ünvanını aldı. Onu güçlü kılan özelliği istikrarı. Konumun gereksinimlerine göre Karjakin, atak ya da savunma oyunu oynayabilir ve asla nesnelliğini kaybetmiyor. Oyun tarzı çok etkileyici olmayabilir, ama tekniği ve azmiyle yenmesi çok zor bir oyuncu.

Ezici

Sergey Karjakin’in satranç tarzı, konumsal temellere ve müthiş tekniği ile rakiplerine karşı olan ufak üstünlüğünü tam puana çevirmesinden oluşuyor. Bu özelliklere, özellikle tasarlanmış bir açılış repertuarı, taktik yeteneği ve savunmadaki azmini ekleyince ilk onda on yıldır kalmayı başarmış bir oyuncu elde ediyorsunuz. 

Karjakin’in tarzı büyüleyici olmayabilir ama çok etkili. Karjakin’in yorumlarıyla verilmiş bu oyun en güçlü rakipleri bile nasıl yavaşça ezdiğini gösteriyor:

Karjakin – Nepomniachtchi
Russian Superfinal, Moscow 2010

22.Fg5!? hxg5 23.hxg5 Kd8

Daha iyisi 23...Fxg5 24.Axg5 f6 25.Ae6 Şf7 26.Vxd6 Vxd6 27.Kxd6 Ac8 28.Ad8+ Şe7 29.Kd2, ile kazanma şanslarını korumaktı.

24.gxf6 gxf6

Şimdi siyahın yapısı dağılmış oldu.

25.Ah2 d5 26.Ag4 d4 27.Vg3 Ag6 28.Vf3 Kg7 29.Ae3 Ae7 30.Vg4+ Kf8 31.Vh4 Kg7 32.Kd3

Mücadeleye kalesini de dahil ediyor.

32...Vb6

Kaleyi koruyarak dxe3 hazırlıyor. Bilgisayar 32...b4’ü öneriyor, 33.Kd1!! bxc3 34.bxc3 ile beyaz ufak üstün!

33.cxd4 exd4 34.Vg4+ Kf8 35.Vd1

Önemli bir konum! Ian buraya kadar iyi savunuyor olsa da muhtemelen sonucu belirleyecek hatayı yaptı!

35...Şe8

Oyun sonrasında siyahın dxe3 Kxd6 ve e2! tehdidiyle 35...Kd6 oynaması gerektiğini düşünüyorduk ama 36.Ad1 ve Ag3 ile beyaz baskısını sürdürüyor. 35...Vc5 en yerinde tepki olabilirdi, beyaz ufak bir üstünlükle oyuna devam ederdi.

36.Vh5! Kd6

36...dxe3 37.Vh8+ Ag8 38.Vxg8+ Ke7 39.Kxd8 (but not 39.Vxd8+?? Vxd8 40.Kxd8 e2–+) 39...exf2+ 40.Kf1 Vxd8 41.Vxd8+ Kxd8 42.Kxf2 Kd7 43.Ke3 Kd6 44.Kd4 Kc6 45.b4 Kd6 46.g4 Kc6 47.e5+– İle siyah kaybediyor.

37.Vh8+ Kd7 38.Ag4

Artık beyazın atağı kendiliğinden ilerliyor.

38...Vc6 39.e5

En direkt atak bu, 39.Ka3 de bir seçenekti.

39...Ag6?

Son çare şöyleydi: 39...Vc1+ 40.Kh2 fxe5 41.Vxe5 burada bile beyaz bir piyon önde ve atağına devam ediyor.

40.Axf6+ Ke6 41.Vh3+ Kxe5 42.Ag4+ Kd5

42...Ke6 43.Ah6+ Kd5 44.Ve3!+– Siyaha mücadele fırsatı bırakmazdı.

43.Kd1!

Oyundaki son zor hamle! Artık siyahın şahı her yönden tehlikeye açık.

43...Ve8

43...Ke6 44.Ae3++–

44.Vf3+ Ve4 45.Vxf7+ Ve6 46.Ae3+ Ke5 47.Ag4+

Her şey kazanıyor, ama daha güzeli: 47.Ac4+ bxc4 48.Ke1+ Kd5 49.Vb7+ Kc5 50.b4+ cxb3 51.Kc1+ Vc4 52.Vc7+ Kc6 53.Kxc4+ Kxc4 54.Vxc6+ +–

47...Kd5 48.Vb7+ Kc4 49.Kc1+ gelecek olan : 49...Kb4 50.Va7 Siyah terk eder.

Dünya Şampiyonluğu Maçı Sonrası

Sergey Karjakin | photo: Niki Riga

2016 Dünya Şampiyonluğu maçını takip eden yıllarda Karjakin’in sonuçları bir derece kötüleşti. Hala süper turnuvalara katılsa da bir galibiyet elde edemedi. 

Oyunundaki bu gerileme politikaya girişine denk geldi. 2017 yılında danışmanlık görevleri olan bir devlet dairesi olan Hukuk Dairesi’ne girdi. 2018 yılında seçim kampanyası sırasında Rusya Başkanı Vladimir Putin’in Güvenilir Temsilcisi olarak görev aldı. 2020 yılında Daire için tekrar aday gösterildi, böylece görev süresi en azından 2023’e kadar uzadı. 

2019’dan itibaren satranç tahtasındaki sonuçları tekrar yükselişe geçti. Match Tv isimli spor kanalının düzenlediği Moskova Armageddon turnuvasını kazandı, Bükreş Superbet Rapid ve Blitz’de Levon Aronian ile birinciliği paylaştı. Karjakin satranç için motivasyonunu tekrar bulmuş gibi gözüküyor. 

Yazar hakkında

FM Andrey Terekhov

Andrey Terekhov (@ddtru) grew up in Russia, lived in many countries and currently resides in Singapore. His best results at the board are victories at the Munich Open (2008), Nabokov Memorial in Kiev (2012) and shared 2nd place at the Washington Open (2018). He is the author of the Two Knights Defense course on Chessable. For the past few years Andrey has been writing a book about Vasily Smyslov, with publication planned for late 2020.

Siz satranca nasıl başladınız? Tecrübelerinizi yorumlarda ya da #HeritageChess hashtagi ile paylaşın!   

See also:

• The Lindores Abbey Rapid Challenge
• Daniil Dubov: From Russia with Ideas
• From Rubinstein to Duda: Polish chess in a nutshell
• The Armenian Chess Miracle
• Alexander Grischuk: Procrastination is definitely the main factor
• Ding Liren: Quiet Assassin
• A History of Chess in Russia
• Levon Aronian: Armenian Superstar