The Wayback Machine - https://web.archive.org/web/20201020175618/https://chess24.com/tr/read/news/blackburne-un-g-hatti-tutkusu
Genel 10 Eyl 2020 | 17:48FM Selim Çıtak tarafından

Blackburne'ün g-hattı tutkusu

Manchester doğumlu Joseph Henry Blackburne satranç kariyerine problem dizerek ve yerel kulübünde pratik yaparak başladı. Kısa süre içinde lokal oyuncularla maçlar ayarlayan bu genci asıl üne kavuşturan olaylar zinciri ise çok daha sonraları yaşandı: Şehirlerini ziyarete gelen Alman usta Paulsen on adet kulüp üyesine karşı körleme (tahtayı ve taşları görmeden, hamlelerin notasyon anonsu vasıtasıyla iletildiği gösteri formatı) oynayacaktı ve genç Joseph de talihliler arasındaydı. Paulsen'e kaybeden ve ortaya konan performanstan çok etkilenen genç İngiliz ertesi gün kendisi tahtaya bakmadan oynamayı denedi ve çabucak büyük yeteneğini keşfetti. 

Körleme gösterilerini uluslararası boyuta taşıyan Blackburne oldukça başarı bir turnuva oyuncusu olarak da sivrildi. 1873 yılında Viyana turnuvasını Steinitz ile birlikte zirvede tamamladı. Aralarında oynanan eşitlik bozma maçını kaybetmesine rağmen Blackburne'ün dünyanın en iyi oyuncularından biri olduğuna dair kimsenin en ufak şüphesi kalmamıştı. 19. yüzyılın sonuna kadar neredeyse tüm büyük etkinliklerde sahneye çıkan 'Kara Ölüm', parlak kombinezonları ve yaratıcı oyun stiliyle organizatörlerin davet listesinde başları çekmeye başlamıştı.

Viyana turnuvasından sonra her iki ustanın da kariyeri hızlıca yükselişe geçti!


Yazımızın konusu ise biraz farklı; Blackburne'ün kariyerinin başlangıcında kısaca değindikten sonra bu üstadın oyunlarında sıkça uyguladığı motifleri araştıracağız. Dönemin elit oyuncuları satrancın birçok safhasında rakiplerinden öndeydiler fakat hepsinin yoğurt yiyişi farklıydı. Girişimi oyunun erken safhasında ele geçirme maksadıyla açılış stratejisini belirleyen Blackburne'ün hayatı boyunca büyük bir başarıyla uyguladığı formasyona göz atacağız: Rok kanadının bozulmasına gönüllü olarak razı gelmek ve g-hattını açmak! İlk örneğimiz 1876 yılından bir simultane gösterisinden.


1. e4 e5 2. ♘f3 ♘c6 3. ♗c4 ♗c5 4. b4 ♗xb4 5. c3 ♗a5 6. O-O d6 7. d4 exd4 8. cxd4 ♗b6 9. ♘c3 ♘a5 O dönemin en popüler Evans Gambiti devamyollarından biri. Siyah son hamlesiyle rakibin, kendisine epey rahatsızlık verecek Vb3 ya da Fb5 gibi hamlelerini engelliyor ancak karşılığında ise atını tahtanın köşesine gidiyor.

10. ♗d3 ♗g4 Doğal hamle.

11. ♘e2 Blackburne'ün favori planlarından biri. Bingeç f-erlerine aldırış etmeden yeni açılacak g-hattını kullanmak. Bunu o kanada rok attığı zaman da uygulaması fikrin şaşılacak kısmıdır!

11. ♗e3 tür.

11... ♗xf3 12. gxf3 ♕f6 Siyah uzun rok ihtimalini de elinde bulundurmak için önce veziriyle oynuyor. Oyunun bu esnasında siyah şahın ne tarafa kaçacağı belirsizliğini koruyor.

12... d5 ya da Ae7 hamleleri daha normal duruyor.

13. f4 ♘e7 14. ♔h1 Fikre devam.

14... O-O-O Blackburne'ün planı işe yaradı! Kg1'den çekinen siyah uzun roku tercih etti ancak o kanatta iki tane açık hat bulunmaktadır.

15. ♗e3 h6? Bu yavaş hamlenin oyunla ilgisi olamaz.

15... d5! 16. e5 direk 16... ♕e6 (16... ♕h4 hamlesine 17. ♖g1 g6 18. f5! etkili gelebilir.) 17. ♘g3 ♕h3 18. ♖g1 ♘c4!=/+ ve siyahın oyunu gayet iyidir.

16. d5! Siyahın şahını tek başına koruyan savunucusunu değişmeyi teklif ederek.

16... c6 Rakip kampta şaha saldırabilmek için hedef arayan Beyazın ekmeğine yağ süren hamle!

16... g5! 17. ♖c1 ♘g6 18. ♗xb6 axb6 19. ♕c2 ♕e7 20. f5 ♘e5 21. f6 ♕d7 22. ♗b5 c6 oyundaki ...c6 hamlesinden farklı olarak burada Siyah makul bir savunma yapmaktadır. Her iki tarafın da eşit derecede şansı olduğu bir konuma götürürdü.

17. ♗xb6

17. ♖b1! ♗xe3 18. fxe3 ♖d7 19. ♕a4 b6 20. ♗a6+ ♔d8 21. dxc6 ♘exc6 (21... ♘axc6 22. ♗b5 ♖c7 23. ♖bc1+− ) 22. ♖bc1 ♖c7 23. ♖fd1 Beyazın atağı dayanılmaz boyutlara ulaşırdı.

17... axb6 18. ♖b1 cxd5?

18... ♔c7 mücadeleyi sürdüren tek hamleydi.

19. ♖xb6 ♖d7

19... dxe4 20. ♗xe4 ♘ec6 21. ♗xc6! ♘xc6 22. ♕a4+−

20. ♕a4! ♘ac6 21. ♕a8+ ♘b8 22. ♖c1+ ♘c6 [#]

23. ♖cxc6+! ♔d8

23... bxc6 24. ♕xb8#

24. e5

1-0

Yukarıda incelediğimiz parti her ne kadar standart bir simültane gösterisinden (Blackburne taşları ve tahtayı görüyordu)  de olsa, İngiliz usta kariyeri boyunca yüzlerce körleme seansı sunmuştur. Çizim 1876 yılına ait.



















İlk örnekte gxf3,Şh1 ve Kg1 fikrini tam anlamıyla göremedik çünkü Siyah olası bir g-hattı tehlikesinden ötürü panik yaparak ters kanada rok atmış ve oyunu, yaptığı diğer taktik hatalardan ötürü hızlıca kaybetmiştir. Bir sonraki örneğimiz is Kara Ölüm'ün kariyerinin en parlak turnuvasına aittir. 1881 yılına Berlin'e gidiyoruz. Turnuvayı başından sonuna lider götüren İngiliz satranççı bitime bir kaç tur kala birinciliğini garantilemişti.Bazıları bu tip durumlarda kendini fazla yormadan birkaç kısa beraberlik alarak zaferinin tadını çıkarmak isteyebilir ancak Blackburne adına hayal gücünü ve yaratıcılığını göstermek için bundan daha iyi bir fırsat olamazdı! 

1. e4 e6 2. d4 d5 3. ♘c3 ♘f6 4. exd5 exd5 5. ♘f3 ♗d6 6. ♗d3 c6 7. O-O O-O 8. ♘e2 b7-c6-d5 er zinciri dolayısıyla vezir kanadında fazla geleceği olmayan atı daha etkin olabileceği alana yönlendiriyor.

8... ♗g4 9. ♘g3 ♕c7 Siyahın son hamlesini ciddiye almayarak g3-karesine gelen attan derhal faydalanmak mümkündü.

10. ♗e3

10. h3 ♗e6 (10... ♗xg3? 11. hxg4 ♗d6 12. g5! ♘g4 13. g3! tehdit Ah4 , şimdi Siyahın g3'den yapacağı feda işlevsizdir. 13... ♗xg3 14. ♔g2 ♘xf2 15. ♖xf2 ♗xf2 16. ♔xf2± ) 11. ♘e5 ♗xe5 12. dxe5 ♕xe5 13. ♖e1 ♕d6 14. ♘h5 ♘bd7 15. ♗f4 girişim ile

10... ♘bd7 11. ♕d2 En sevilen motif bir kez daha sahneye konuluyor! İngiliz oyuncunun, şah çevresindeki er yapısını bozma pahasına g-hattını açmayı ne kadar sevdiğini bilmeyen kalmamıştır.

11... ♖fe8

11... ♗xf3 12. gxf3 ♖fe8 13. ♔h1 devamında Kg1-Af5 gibi hamlelerle saldırmak Beyazın hayalindeki tabloydu.

12. ♖ae1 ♘e4 13. ♕c1 ♗xf3 14. gxf3 ♘xg3  Bu hamle ile Siyah sürekli şah çekerek partiyi derhal eşitlikle sonlandırmayı amaçlamış olabilir.

15. hxg3 ♗xg3 16. ♔g2  Blackburne ise farklı düşünmüştü!

16... ♗d6 17. ♖h1 Blackburne'ün fikrini anlamaya çalışalım. Beyaz net er geridir ve üstelik piyon yapısı bozulmuştur fakat açık g ve h-hatlarına kalelerini yerleştirdiği vakit fil çiftinin de yardımıyla Siyaha epey rahatsızlık verebilir.

17... ♘f8 18. ♖h3 g6 19. ♖eh1 ♖ad8

19... f5 hamlesi d3-filinin etkinliğini kısıtladığı gibi vezirin de 7. yataydan savunmaya destek olmasını sağlardı.

20. ♗g5 ♖d7 

21. c4! Atağa bu şekilde devam edilir! İngiliz ustadan ders niteliğinde bir hamle. Rakip şaha bu denli yüklenmişken bir çoğunun aklına vezir kanadından er sürüşü yapmak gelmez ancak Blackburne, taşlarını iyileştirmeyi ihmal etmiyor ve b1-h7 çaprazında işi kalmayan fili terfi ettirme uğraşına giriyor. c5 tehdidini bu şekilde engellemek iyi olmazdı.

21... dxc4

21... b6 22. cxd5 cxd5 23. ♗b5 ♖c8 Beyaz kaliteyi kabul ettiği takdirde tüm oyunu solardı. 24. ♕e3 Siyahı zorlu bir savunma bekliyor. (24. ♗xd7? ♕xd7 25. ♕e3 ♕f5!=/+ )

22. ♗xc4 h5 Siyah baskıya daha fazla dayanamayarak hatayı yapıyor. Şah kanadını bu şekilde zayıflatmak rakibe yeni taktik imkanlar verir. Birazdan olacakları düşününce Schwarz'a bu hamlesinden ötürü belki de teşekkür borçluyuz.

23. ♖h4?

23. ♗f6! partiyi hızlı bir biçimde sonlandırırdı. 23... ♖e6 24. ♕g5 ♖xf6 25. ♕xf6 tehdit halen Kxh5! 25... ♘e6 26. ♗xe6 fxe6 27. ♔f1!+−

23... b5 Turnuva birinciliğini garantilemenin verdiği rahatlıktan mıdır bilinmez, Blackburne bir kez daha basit kazancı atlıyor.

23... ♘h7! savunması kale fedasına karşı en etkili ilaçtı. 24. ♖xh5 gxh5 25. ♖xh5 ♖e6 26. ♕h1 ♖g6 27. ♖xh7 ♖xg5+ 28. ♔f1 ♗e5‼=/+

24. ♗b3

24. ♖xh5! gxh5 25. ♗f6 ♖e6 (25... ♘h7 26. ♖xh5 ♖e6 27. ♕g5+ ♘xg5 28. ♖h8# ) 26. ♕g5+ ♘g6 27. ♗xe6 fxe6 28. ♕xg6+

24... ♘e6 25. ♗f6 Siyah kareleri teslim alan fili kovalamak oyunu kurtarırdı:

25... ♘f4+ 

25... ♗e7 26. ♗e5 ♗d6 27. ♗f6 ♗e7  sonrasında parti hamle tekrarıyla sonuçlanmalı, nitekim Beyazın atağı artık etkisini yitirmiş haldedir.

26. ♕xf4 Hatalar zinciri göz kamaştırıcı bir kombinezonla kırıldı! Blackburne'ün hamlesi Schwarz için soğuk duş etkisi yaratmıştır, Macar oyuncu zaman kazandığını sanarak savunmasını güçlendirmeyi amaçlıyordu oysa şimdi Beyaz taşlar arasındaki iş birliği zirve yapar.

26... ♗xf4 27. ♖xh5 Siyah, Kh8 ile sonlanacak 'Mayet Matı'nı engelleyemediği için oyundan çekildi. Blackburne'ün en meşhur kombinezonlarından birine şahitlik ettik!

1-0

Joseph Henry Blackburne'ün kariyerinin en büyük zaferi: (Der Deutsche Schachbund) Berlin 1881


Yüzyılın sonlarına yaklaşıldığında Steinitz, Blackburne ve Winawer gibi yaşını almış ustaların hükmü azalmıştı. 50 yaş üzeri grubu temsil eden ustalar arasında en aktif kalmayı başaran bir kez daha Blackburne olmuştur. Yaşadığı ciddi rahatsızlığa (1884-1885 arası) ve sağlık sorunlarına rağmen ayağa kalkmasını bilen usta oyuncu turnuva satrancının yine en çok aranan yüzü olmuştur. Ne derler bilirsiniz: 'Can çıkar huy çıkmaz!' Son örneğimizde İngiliz üstadın aynı fikri bu kez de siyah taşlarla işleme koyduğunu göreceğiz.  


1. e4 e6 2. d4 d5 3. exd5 exd5 4. ♘f3 ♘f6 5. ♗d3 ♗d6 6. O-O O-O 

6... h6 7. ♖e1+ ♗e6 8. ♘e5 ♘bd7 9. ♘g6 fxg6 10. ♖xe6+ ♔f7 11. ♖e1 Steinitz-Blackburne, Londra 1862

7. ♗g5 ♘c6 8. c3 ♘e7 Henüz oyunun sekizinci hamlesinde inisiyatifi ele geçirme çabası. Blackburne'ün g-hattını kullanma artık rakipleri tarafından iyi biliniyordu. Bu sebepten Marco biraz tereddüt etmiş olmalı.

9. ♕c2

9. ♗xf6 gxf6 10. ♘h4! ♘g6 11. ♕h5 ♗e6 12. ♘f5+/=

9... ♘g6 10. ♖e1 c6 11. ♘e5 ♕c7 İnatla fikri uygulamaya gayreti içerinde! Ancak bu sefer Siyah Fxf6 alındığı takdirde kötü konuma düşmez çünkü hazırlığını yapmıştır. En önemli figür ise dağılacak şah kanadını savunacak g6-atıdır.

12. ♗xf6

12. ♘d2 ♘xe5 13. dxe5 ♗xe5 14. ♘f3 ♗d6 15. ♗xf6 gxf6 16. ♗xh7+ ♔g7 17. ♗f5 ♖h8 Blackburne'un bu şekilde devam edeceğini varsayabiliriz.

12... gxf6 13. ♘f3 ♗g4 14. ♘bd2 

14... ♕d7 Masa başında yapması çok güç,derin bir hamle. Siyah , Fd6 ile kurduğu bataryanın atağına fazla katkıda bulunmayacağını ve görevini yerine getirdiğine hükmedip, açık renkli filini desteklemeyi seçiyor. 

15. h3 Feda mümkündü ancak Blackburne'ün önceki hamlesi basit bir Fxh3 kırışından daha fazlasını hedefliyordu.

15... ♗e6

15... ♗xh3 16. gxh3 ♕xh3 17. ♗f5 ♕h5 18. ♖e3 ♔h8 19. ♗xg6 g-hattından gelecek tehlikeyi önlemenin başka yolu yoktur. 19... hxg6 20. ♘f1 ♔g7 kompanzasyonla

16. ♘f1 ♔h8 17. ♘e3 ♖g8 Meşhur plan bir kez daha hayat bulmuştur. 

18. h4 ♘f4 19. ♗f1?

19. g3 daha sert devam etmek de seçenekler arasındadır: 19... ♘xd3 (19... ♘h3+ 20. ♔g2 ♘xf2 ) 20. ♕xd3 f5

19... ♗g4

19... ♗h3 20. g3 ♗xf1 21. ♖xf1 ♕h3 22. ♘h2 ♖ae8−+ örneğin 23. ♔h1 ♖xe3 24. fxe3 ♘h5

20. ♘xg4?

20. ♘h2 ile Marco zorlu savunması için ilk adımı atabilirdi.

20... ♕xg4 21. ♘h2 

21... ♘h3+! 22. ♔h1 ♕f4 Siyahın birde fazla tehdidi karşısında Beyaz çaresizdir.

23. g3

23. ♘f3 ♕xf3 24. gxf3 ♖g1#

23... ♘xf2+ 24. ♔g1 ♕xg3+

0-1

Dresden 1892 kadrosu


FM Selim Çıtak

2005 senesinde FM unvanı alan Selim Çıtak onlarca uluslararası turnuvada ülkemizi temsil etmiş, 2006 yılında Milli Takıma kadar yükselmiştir. İki tane IM normu bulunan Çıtak, satranç oyunculuğunun yanı sıra yazarlık ve habercilik de yapmaktadır.




Göre sırala Azalan Sırada Tarih Azalan Sırada Tarih Artan Sırada Tarih En çok beğenilen Güncellemeleri al

Yorumlar 2

Misafir
Guest 10776694587
 
chess24
  • Ücretsiz, Hızlı ve Kolay

  • İlk yorum yapan siz olun!

Kayıt ol
veya

Başlamak için şimdi ücretsiz hesabınızı oluşturun.

‘Kayıt Ol’u tıklayarak Hükümler ve Koşullar kabul etmiş olursunuz ve çerezler kullanımıyla ilgili bölüm de dahil olmak üzere Gizlilik politikası okuduğunuzu onaylarsınız.

Şifreni mi unuttun? Şifreyi sıfırlaman için sana bir bağlantı göndereceğiz!

Bu formu gönderdikten sonra şifre sıfırlama bağlantısı içeren bir e-posta alacaksınız. Yine de hesabınıza erişemiyorsanız bizimle iletişime geçin: Müşteri servisi

Hangi özellikleri etkinleştirmek istersiniz?

Gizliliğinize ve veri koruma yönergelerine saygı duyuyoruz. Sitemizin bazı bileşenleri kişisel bilgileri yöneten çerezlere veya yerel depolamaya ihtiyaç duyuyor.

Seçenekleri göster

Hide Options